Malta – śladami rycerzy maltańskich

Po spotkaniu na lotnisku Okęcie z pilotem Albatros Travel wylecimy na Maltę. 

Archipelag maltański to trzy zamieszkane wyspy: Malta, Gozo i Comino. Mieszkańców tej ostatniej można policzyć na palcach jednej ręki. Mimo tego, że Malta jest nowoczesnym europejskim krajem, panuje tu wyjątkowy spokój, wynikający nie tylko ze ścisłych powiązań z historią zakonu rycerskiego. Architekturę przenika wpływ włoski na przemian z angielskim (wszechobecne czerwone skrzynki na listy i budki telefoniczne). 

W pięknej XV-wiecznej stolicy Malty – Vallettcie – niedawno otwarto dla zwiedzających parlament i zewnętrzne audytorium. Powstały one na ruinach dawnej opery miejskiej zaprojektowanej przez włoskiego architekta Renzo Piano. Szczególnie na Gozo wciąż można natknąć się na konie i wozy konne na wiejskich drogach, a na całej wyspie widać wiele pokaźnych rzymskokatolickich kościołów, które górują nad miasteczkami. Nastrój podkreślają złote promienie słoneczne, w których przez cały rok skąpany jest archipelag. Piękne światło odbija się w Morzu Śródziemnym i pada na charakterystyczne żółte domy z wapienia. 

Mieszkańcy Malty są ciepli, przyjaźni i dowcipni. Prawdopodobnie ze względu na historię kraju – byłej kolonii brytyjskiej – Maltańczycy mają specyficzne angielskie poczucie humoru i są bardzo uprzejmi, natomiast odwagę zawdzięczają południowcom. Ich język brzmi jak arabski, ale dużo w nim włoskich, francuskich i angielskich określeń. W słownictwie kulinarnym widać wpływy sycylijskie i bliskowschodnie, ale w kuchni królują składniki lokalne, takie jak mięso królika i miód.

Na każdym kroku widać ślady historii, która przetoczyła się przez wyspy – trzeba zwrócić uwagę na tutejsze łodzie rybackie, które udekorowano malowanymi oczami, mającymi ustrzec przed „złym okiem”, tzn. przekleństwem. Tradycja ta sięga kultury fenickiej ok. roku 1000 p.n.e. 

Po przylocie na Maltę skierujemy się do naszego hotelu. Popołudnie przeznaczone jest na relaks i odpoczynek, a wieczorem, podobnie jak w kolejne dni, spotkamy się w hotelowej restauracji na kolacji. 

Stolica Malty – Valletta to jedno z nielicznych miast na świecie, w którym w całości zachował się jego oryginalny układ urbanistyczny.  Rycerze Zakonu Świętego Jana (joannici) założyli Vallettę w 1566 roku i w ciągu zaledwie pięciu lat zbudowali fortyfikacje, kościoły, klasztory i ok. 2000 prywatnych domów. Vallettę zamieszkuje niecałe 7 tyś. mieszkańców. Z jednej strony jest to jedna z najmniejszych europejskich stolic, a z drugiej trudno w Europie o miasto z większą ilością zabytków przypadających na metr kwadratowy. Dziedzictwo Valletty doceniło UNESCO, wpisując całe miasto z 320 zabytkami na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. 

Obecnie stolica jest siedzibą rządu, a jej uliczki pełne są urokliwych skwerów i witryn sklepowych przypominających angielskie sklepy z lat 30-tych XX wieku. 

Wybierzemy się na pieszą wycieczkę po mieście, rozpoczynając od wizyty w Katedrze św. Jana, która została zbudowana w latach 1573-78 jako kościół Zakonu Rycerskiego. Na przestrzeni lat rycerze ofiarowali katedrze wiele darów w postaci srebra, złota,  marmurowych zdobień i dzieł sztuki dlatego też katedra ma wspaniały, pełen przepychu wystrój. Każda ściana i każdy filar są bogato zdobione i dekorowane, a krzyż maltański i herb można zobaczyć w wielu miejscach w całym kościele. Cała podłoga wyłożona jest nagrobkami z czarnego, niebieskiego, czerwonego, różowego i żółtego marmuru, a każdy z nich opowiada historię życia i dokonania pochowanego tu rycerza. Sklepienie sufitu pokryte jest obrazami Mattii Pretiego, ilustrującymi wydarzenia z życia Jana Chrzciciela. W kościele znajduje się także słynny na cały świat obraz Caravaggia przedstawiający ścięcie Jana Chrzciciela. Oczywiście, zobaczymy także to arcydzieło, które wręcz wciąga widza do środka obrazu.

Maltańczycy są  żarliwymi katolikami, dlatego odwiedzając ich kościoły, pamiętajmy o skromnym ubiorze. Nie są dozwolone szorty, krótkie sukienki ani koszulki bez rękawów.

Następnie zwiedzamy miasto, udając się do Pałacu Wielkiego Mistrza, wybudowanego w XVI wieku jako siedziba Wielkich Mistrzów Zakonu św. Jana. Budynek pełnił później funkcję siedziby angielskich gubernatorów, gdy Malta była kolonią brytyjską (1814-1964). Obecnie mieści się w nim parlament i rezydencja prezydencka.

Zwiedzanie Valletty kończy się w Ogrodach Górnej Barracca, które powstały pośrodku murów obronnych miasta w 1661 roku i służyły jako miejsce rekreacji i ćwiczeń dla rycerzy. Z ogrodów roztacza się wspaniały widok na Wielki Port, Vittoriosę i Sengleę.

Po południu powrót do hotelu

W dniu dzisiejszym przewidzieliśmy czas na relaks w hotelu, a chętni nowych wrażeń mogą się wybrać na wycieczkę fakultatywną. Rozpoczniemy od wizyty w megalitycznej świątyni Hagar Qim, jednej z najlepiej zachowanych i imponujących prehistorycznych świątyń na Malcie. Powstanie świątyni datuje się na 3600-3000 p.n.e., co czyni ją najstarszą konstrukcją kamienną na świecie, starszą nawet od piramid w Egipcie. Wejście do Hagar Qim zostało odrestaurowane i pozwala wyobrazić sobie, jak kiedyś wyglądała ta budowla. Drewniany dach, wieńczący niegdyś świątynię, dawno już uległ zniszczeniu. 

Jedziemy dalej do małego miasteczka rybackiego Wied iz-Zurrieq. Tutaj zobaczymy Błękitną Grotę, która w rzeczywistości jest siecią wielu grot i tworzy najbardziej imponujący, niesamowity widok. Lokalizacja groty, rozświetlające ją promienie słoneczne i morze tworzą niesamowicie piękny widok odbić i refleksów we wszystkich odcieniach błękitu. Jeżeli pogoda pozwoli, możemy wybrać się na wycieczkę łodzią do jaskiń. Warunkiem jednak jest, aby morze było względnie spokojne.

Następnie udamy się do wioski rybackiej Marsaxlokk, która zachowała swój maltański urok. Wzdłuż nabrzeża miasta stoją stare domy, a w porcie cumuje flota kolorowych łodzi rybackich, luzzu. Codzienny targ przy porcie oferuje głównie sprzedaż pamiątek, ale i tak jest niezapomnianym przeżyciem. To właśnie tutaj, w Marsaxlokk, flota turecka przeżyła Wielkie Oblężenie w 1565 r., a armia Napoleona wylądowała tutaj podczas francuskiej inwazji w 1798 r. Od tego czasu ten spokojny port był miejscem wielu wydarzeń międzynarodowych, w tym spotkania Michaiła Gorbaczowa i George'a Busha w 1989 r.

Dzień kończymy kolacją w hotelu. 

Dziś odwiedzimy Mdinę i wybierzemy się na spacer jej cichymi uliczkami. Miasto położone jest na płaskowyżu o wysokości 213 metrów, a z miejskich bastionów roztacza się wspaniały widok na niemal całą wyspę. Ludzie zamieszkiwali ten teren już w epoce brązu. Fenicjanie założyli tu faktorię handlową w 1000 r. p.n.e., Rzymianie zbudowali tu miasto, a Arabowie nadali mu obecną nazwę, która w języku arabskim oznacza ufortyfikowane miasto. Zbudowali również fosę i wysoki mur, aby oddzielić miasto od reszty kraju.

Mdina była pierwszą stolicą Malty i miastem, w którym maltańska szlachta i najbogatsze rodziny budowały swoje pałace. Katedra św. Pawła to imponujący kościół, poświęcony apostołowi Pawłowi. Według tradycji, to właśnie w tym miejscu Paweł ochrzcił w roku 60 rzymskiego namiestnika Publiusza.

Przyjrzymy się także bliżej tradycyjnemu maltańskiemu rzemiosłu w wiosce rzemieślniczej Ta’ Qali, po czym odwiedzimy Ogrody San Anton. Ogród jest otwarty dla zwiedzających, choć pałac znajdujący się w jego obrębie jest oficjalną rezydencją prezydenta Malty. 

Dzień kończymy w hotelu.

Po śniadaniu pojedziemy do Mosty, co po arabsku oznacza centrum. Miasto liczy ok. 20 000 mieszkańców i znajduje się w samym środku Malty. Mosta znana jest ze swojej ogromnej kopułowej bazyliki, a także z wielu dobrych restauracji i sklepów.  

Jej położenie w pobliżu wojskowego lotniska Ta’Qali okazało się tragiczne w skutkach – podczas II wojny światowej miasto zostało poważnie zbombardowane, ponieważ włoscy piloci byli tak słabo wyszkoleni, że zamiast trafić w pas startowy, trafili w miasto. Kościół przetrwał jednak w cudowny sposób i ten fakt wciąż jest żywo wspominany. Dlatego właśnie odwiedzimy Bazylikę Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, znaną również jako „kościół cudów”. Nazwa ta pochodzi z okresu II wojny światowej, kiedy to 200-kilogramowa bomba Luftwaffe spadła przez kopułę kościoła w trakcie wieczornej mszy – oraz dwie inne bomby odbiły się od sklepienia i upadły wśród ponad 300 uczestników nabożeństwa. Cudownie żadna z bomb nie wybuchła, a wszyscy uczestnicy mszy wyszli z tego cali i zdrowi. Dziś w kościele można zobaczyć replikę jednej z bomb. Kopuła bazyliki jest trzecią co do wielkości samonośną kopułą w Europie i ma imponującą średnicę 37 metrów.

Dzień kończymy kolacją w hotelu.

Po śniadaniu udamy się na północ Malty do portu w Cirkewwa, skąd promem popłyniemy na spokojniejszą i bardziej zieloną sąsiednią wyspę Gozo. Choć stanowi tylko jedną trzecią archipelagu Malty, mieszka tu około 30 000 osób. Główne zajęcia mieszkańców to rolnictwo i rybołówstwo, a życie codzienne toczy się tu w znacznie wolniejszym tempie niż na Malcie. 

Rejs promem trwa około pół godziny, a po drodze mijamy jeszcze mniejszą wyspę Comino oraz słynną Błękitną Lagunę, której krystalicznie czysta woda rzeczywiście przypomina Karaiby. Dla miłośników nurkowania archipelag to prawdziwy raj, oferujący jedne z najlepszych miejsc do nurkowania na świecie.

Po przypłynięciu do Gozo i zejściu w porcie Mgarr, rozpoczniemy odkrywanie wyspy od jej stolicy – Victorii, znanej także jako Rabat. Miasto zmieniło nazwę z Rabat na Victoria w 1897 roku z okazji diamentowego jubileuszu królowej Wiktorii. Przespacerujemy się po mieście i odwiedzimy cytadelę, z której roztacza się wspaniały widok. Cytadela została zbudowana w latach 1687-1711 na miejscu kościoła zniszczonego przez trzęsienie ziemi. Z powodu braku funduszy nigdy nie ukończono kopuły – jej wizję można jednak podziwiać na malowidle wewnątrz.

Następnie pojedziemy do Dwejra na zachodnim wybrzeżu wyspy, gdzie znajdują się jedne z najbardziej widowiskowych nadmorskich krajobrazów Gozo.

Kolejnym przystankiem będzie urocza wioska rybacka Xlendi, malowniczo położona nad brzegiem morza. Będzie tu możliwość zjedzenia pysznego obiadu w jednej z restauracji lub kawiarni nad wodą. Po obiedzie pożegnamy Gozo i po krótkim rejsie powrócimy na Maltę, a następnie do naszego hotelu.

Ten dzień przeznaczony jest na wypoczynek lub samodzielne odkrywanie okolicy. Możliwości jest wiele – można odwiedzić trzecią wyspę archipelagu, Comino i słynną Błękitną Lagunę, wybrać się w rejs po maltańskich portach, dalej zwiedzać Vallettę lub po prostu zrelaksować się i cieszyć urokami Sliemy.

Nadszedł czas na pożegnanie z Maltą. Udamy się na lotnisko, aby wyruszyć w drogę powrotną do domu.