Azerbejdżan

Stolica Azerbejdżanu, Baku, to miasto, w którym można podziwiać dobrze zachowane pałace, meczety oraz piękne budynki wtopione w grube mury twierdzy. Ekscytujące lokalne targowiska oraz urokliwe brukowane uliczki tworzą niepowtarzalną atmosferę, pełną ducha miejscowej kultury. Stolica łączy tradycję z nowoczesnością, oferując imponującą architekturę z dużymi projektami budowlanymi i drapaczami chmur ze szkła i stali.

Bogactwo Baku pochodzi z ropy naftowej i gazu ziemnego, które od lat osiemdziesiątych XIX wieku stanowią główne źródło dochodu. Wówczas Baku zyskało miano „Paryża Wschodu” dzięki bogatemu życiu kulturalnemu i pięknej architekturze. Miasto może pochwalić się ponad 80 secesyjnymi budynkami, zbudowanymi przez potentatów naftowych pod koniec XIX i na początku XX wieku.

Warto odwiedzić także cmentarz męczenników, poświęcony ofiarom powstania z 1990 roku, z którego roztacza się wspaniały panoramiczny widok na Baku, Morze Kaspijskie i charakterystyczne Flame Towers – trójcę drapaczy chmur, z których najwyższy ma 182 metry. Spektakularne wrażenie robi także Muzeum Dywanów, którego budynek przypomina zwinięty dywan.

Na półwyspie Absheron, stanowiącym północną część Baku, znajduje się fascynująca Świątynia Ognia Ateshgah, gdzie płonący gaz wypływa z ziemi. Tuż za miastem można zobaczyć także płonącą górę Yanar, dom braci Louisa i Roberta Nobla – Villa Petrolea oraz imponujące Centrum Kultury Heydar Aliyev, zaprojektowane przez światowej sławy architektkę Zahę Hadid.

Historia Azerbejdżanu jest długa i pełna wydarzeń. Sięga VI wieku p.n.e., kiedy to region ten wchodził w skład starożytnego królestwa Medii. Od V wieku p.n.e. Azerbejdżan znalazł się pod panowaniem Achemenidów, a w III wieku greckie źródła wspominają o utworzeniu państwa na południe od rzeki Araks, które nazwano Atropatene.

W czasach narodzin Chrystusa pojawiła się Albania – nowe państwo na terenie dzisiejszego Azerbejdżanu. W IV wieku n.e. tradycyjny kult ognia został zastąpiony chrześcijaństwem, przyjętym przez Kościół ormiański. Choć Albania była zagrożona zarówno przez perskie, jak i tureckojęzyczne plemiona koczownicze oraz brała udział w wojnach między Rzymem a Bizancjum, okres ten, trwający do VII wieku, charakteryzował się dobrobytem gospodarczym oraz silnym wpływem kultury ormiańskiej.

Jednak od VII wieku Azerbejdżan znalazł się pod panowaniem Arabów i został częścią islamskiego kalifatu. W ciągu następnych stuleci region doświadczał licznych zmian politycznych. W około 1000 roku wschodni Kaukaz został najechany przez tureckich Seldżuków. W XII wieku kwitła nauka, literatura i gospodarka, szczególnie dzięki eksportowi jedwabiu, wełny, oleju i ceramiki. Po spustoszeniach dokonanych przez Mongołów i Timura Lenka, od XV wieku Szirwan stał się centrum produkcji jedwabiu, a region nawiązał międzynarodowe kontakty, w tym z Moskwą.

Pod rządami Ismaila I (1502-1524) szyicki odłam islamu stał się religią państwową Azerbejdżanu. Na początku XIX wieku, po tym jak Iran przekazał teren na północ od Araksu Rosji, ustanowiono granice, które dzieliły Azerbejdżan między Rosję a Iran.

W 1883 roku naftowe miasto Baku zostało połączone koleją z Tbilisi, co przyspieszyło rozwój regionu. Baku stało się także centrum ruchu socjaldemokratycznego w Rosji. Po burzliwych latach I wojny światowej, Sowieci przejęli kontrolę nad Baku w 1917 roku, ale spotkali się z oporem. Od września 1918 roku do kwietnia 1920 roku Azerbejdżanem rządziła partia Musawat, wspierana przez tureckie i brytyjskie siły inwazyjne. W kwietniu 1920 roku Armia Czerwona zajęła Baku, przywracając władzę radziecką. Azerbejdżan pozostawał częścią ZSRR aż do 1991 roku.

Lata 90. XX wieku były czasem niepokojów politycznych, w tym brutalnego konfliktu z Armenią o Górski Karabach, który wybuchł ponownie w 2020 roku. Obecnie Azerbejdżan jest rządzony autokratycznie przez Ilhama Heydara Oğlu Alijewa, który objął władzę po swoim ojcu, dyktatorze Heydarze Alijewie, w 2003 roku.