Śladami Aleksandra Wielkiego z Macedonii do Istambułu

Po przylocie z Warszawy do stolicy Macedonii Północnej, Skopje udamy się bezpośrednio do naszego hotelu, gdzie będziemy mogli odpocząć przed kolejnym dniem pełnym atrakcji w Skopje i okolicach.

Stolica Macedonii Północnej to miejsce o zawiłej i burzliwej historii, którą odzwierciedla obecny wygląd miasta. Silne trzęsienie ziemi w 1963 r. zniszczyło prawie całe stare miasto, dlatego dzisiaj w tym miejscu widzimy nowe rozległe bulwary i wielkie place. W różnych częściach Skopje znajdziemy imponujące marmurowe pomniki, najczęściej przedstawiające Aleksandra Wielkiego – najważniejszą postać Macedonii. 

Aleksander Wielki  (356-323 r. p.n.e.) zmarł młodo, miał zaledwie 33 lata, ale pozostawił po sobie olbrzymie dziedzictwo kulturowe. Osoba Aleksandra Macedońskiego jest przedmiotem sporów nawet w czasach współczesnych, między innymi w dalszym ciągu toczy się spór o nazwę państwa Macedonia, co do której prawa rości sobie Grecja.

Dzień zaczynamy od spaceru po Placu Macedońskim, największym placu miasta, gdzie 15-metrowy posąg Aleksandra Wielkiego góruje nad miastem. Z placu udamy się na Kamienny Most, który łączy nową część Skopje ze starą częścią miasta. W wąskich, klimatycznych uliczkach można kupić wszystko, ale szczególnie warte uwagi jest lokalne rękodzieło. Przyjrzymy się również położonej w niedalekiej odległości od tego miejsca twierdzy Skopsko Kale.

Po obiedzie wyruszymy na punkt widokowy, pod Krzyż Milenijny, który znajduje się 15 km od centrum Skopje, a z którego roztacza się piękna panorama miasta. Krzyż Milenijny został wzniesiony w 2002 roku. Został zbudowany jako pomnik upamiętniający okres 2000 lat chrześcijaństwa w Macedonii Północnej. Rozpościera się z niego piękny widok na Skopje i otaczającą miasto dolinę, gdzie narodziło się imperium Aleksandra Wielkiego.

Dzień zakończymy kolacją w naszym hotelu.

Po śniadaniu wyruszymy nad Jezioro Ochrydzkie, największą atrakcję Macedonii. Po drodze odwiedzimy skarby archeologiczne w Stobi. Tu, w czasie badań archeologicznych prowadzonych wokół miasta, znaleziono ceramikę z młodszej epoki kamienia. Wzmianka o tym miejscu pojawia się po raz pierwszy w źródłach historycznych w 217 r. p.n.e. – wtedy król Macedonii Filip V miał zdobyć miasto, należące wcześniej do Panonii.

Później regionem rządzili Rzymianie, co widać w dobudowanych fragmentach ocalałych ruin. W Stobi znajdziemy pozostałości kościołów wczesnochrześcijańskich, w tym jednego wybudowanego na miejscu synagogi z ok. 200 r. Pozostałości budowli świadczą o zamieszkaniu tego regionu również przez żydów.

Jedne z najlepszych win w regionie produkowane są właśnie tutaj - na pograniczu Macedonii i Grecji. Zatrzymamy się w małej winiarni, gdzie będziemy degustować lokalne specjały. Tego dnia odwiedzimy również Bitolę - jedno z najstarszych miast Macedonii, założone w IV w. p.n.e. przez króla Filipa II – ojca Aleksandra Wielkiego. Miasto nosiło dawniej nazwę Heraklea. Przejdziemy do centrum miasta, zwiedzimy dzwonnicę, cmentarz żydowski oraz miejski bazar. Będziemy mieli sposobność, aby podziwiać ruiny rzymskich domów i amfiteatru w starej części Bitoli. W bazylikach zobaczymy również świetnie zachowane antyczne mozaiki.

Z Bitoli pojedziemy do Ochrydy, gdzie w hotelu będzie już przygotowana kolacja.

Ochryda położona jest nad malowniczym jeziorem o tej samej nazwie. Miejsce to przyciąga wielu turystów. Jezioro ma głębokość 288 m i jest najgłębszym jeziorem na całym Półwyspie Bałkańskim. Jego powierzchnia 358 km² dzieli Albanię i Macedonię. Jezioro wraz ze starą częścią Ochrydy położoną na stoku wzgórza, wpisane są jako zabytki przyrody i kultury na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Historia miasta sięga ponad 3000 lat, co czyni je jednym z najstarszych miast na Bałkanach. Legenda głosi, że niegdyś w Ochrydzie znajdowało się 365 kościołów odpowiadających liczbie dni w roku, dlatego nazywano ją Jerozolimą Bałkanów. Współcześnie świątyń jest mniej, lecz ich liczba nadal robi wrażenie!

Zobaczymy największe atrakcje turystyczne Ochrydy, m.in. Twierdzę Samuela, położoną na szczycie wzgórza, z którego rozpościera się wspaniały widok na miasto i jezioro. U stóp twierdzy znajdują się stanowiska archeologiczne z wczesnochrześcijańskim kompleksem zbudowanym wokół Cerkwi św. Klemensa. Dzisiaj jest to budowla wzniesiona od nowa. Tu kształcono nawet kilka tysięcy uczniów w odręcznym pisaniu manuskryptów Biblii głagolicą, czyli najstarszym słowiańskim alfabetem. Przyjrzymy się też Cerkwii św. Zofii, wzniesionej  w okresie pierwszego państwa bułgarskiego, czyli ok. 1000 r. - zaraz po oficjalnym przyjęciu chrztu przez Macedonię. Wnętrze Cerkwii jest ozdobione średniowiecznymi freskami, a jej znaczenie dla macedońskiej kultury jest tak duże, że budynek widnieje na macedońskim banknocie 1000-denarowym.

Następnie odbędziemy krótki rejs po Jeziorze Ochrydzkim, z którego najlepiej widać piękno tutejszej przyrody.

Żegnamy się z Macedonią Północną i ruszamy w stronę sąsiadującej Grecji.

Po przekroczeniu granicy pojedziemy dalej w kierunku miejsca narodzin Aleksandra Wielkiego – Pelli. W okresie dorastania spotykał się zarówno z uwielbieniem ze strony rodziców, jak również lokalnej społeczności, co znacząco odbiło się na samoocenie młodzieńca.
Zobaczymy imponujące wykopaliska i poznamy kulisy życia grecko-macedońskiej rodziny za czasów Aleksandra Wielkiego.

Późnym popołudniem wyjedziemy w podróż do Salonik. Miasto położone jest nad brzegiem Zatoki Termajskiej i jest nie tylko drugim co do wielkości miastem współczesnej Grecji, ale również w starożytności było drugim największym miastem Imperium Osmańskiego.

Saloniki dziś uważane są za kulturalną stolicę Grecji, z wieloma festiwalami i wydarzeniami kulturalnymi, a ich uniwersytet jest największy w kraju. Historia miasta sięga około 2300 lat wstecz, dzięki czemu Saloniki liczą przynajmniej 15 zabytków wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Szczególnie rozpoznawalne są liczne kościoły wczesnochrześcijańskie oraz budowle bizantyjskie.

Wieczorem zameldujemy się w naszym hotelu, gdzie zjemy zasłużoną kolację.

Po śniadaniu wybierzemy się by odkryć kolejną atrakcję: królewskie grobowce w Werginie. To właśnie tam w 336 r. p.n.e. był koronowany Aleksander Wielki. Tutaj znajdują się grobowce wielu członków dynastii królewskiej. Jeśli czas pozwoli, zajrzymy także do muzeum z najważniejszymi eksponatami znalezionymi przy ekshumacji.

Po zwiedzeniu imponujących królewskich grobowców, wrócimy do Salonik, gdzie miniemy wybrane zabytki miasta, między innymi Łuk Triumfalny Galeriusza. Został on zbudowany przez rzymskiego cesarza dla uczczenia jego zwycięstwa nad Persami. Pierwotnie łuk był łącznikiem pomiędzy oddaloną o 125 metrów Rotundą a nieistniejącym już pałacem Galeriusza. Zobaczymy także Heptapyrgion, czyli zamek na wzgórzu z dziesięcioma wieżami. Następnie zatrzymamy się przy Białej Wieży na nadbrzeżu, która za czasów osmańskich pełniła funkcję więzienia a także części większej fortecy portowej.

Wieczór będziemy mogli wykorzystać na samodzielne zwiedzanie. Warto odwiedzić lokalną restaurację i skosztować greckich specjałów.

Dziś udamy się w kierunku północno-wschodnim do tureckiego miasta Edirne. Przed nami długa, ale interesująca podróż autokarem, podczas której zobaczymy fantastyczne krajobrazy i miasteczka przygraniczne. Po południu na miejsce udamy się na spacer, aby obejrzeć najważniejsze atrakcje turystyczne Edirne. Miasto dawniej nazywało się Adrianopol, ku czci rzymskiego cesarza Hadriana, który założył to miasto. Zwiedzimy również Wieżę Macedońską – pozostałość rzymskich fortyfikacji otaczających miasto.

Edirne w latach 1365-1453 było stolicą Imperium Osmańskiego, a potem stolicę przeniesiono do Konstantynopola (dzisiejszy Stambuł). Z okresu osmańskiego pozostało wiele malowniczych mostów nad rzeką Tundża oraz meczet Semiliye, znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Budowę meczetu zakończono w 1575 r. Konstrukcję bazującą na 8 kolumnach i wyrazistą symetrię zaprojektował Sinan. Kopuła w centralnej części meczetu ma ponad 30 m średnicy, otoczona jest czteroma minaretami i czteroma mniejszymi kopułami. Dawniej wokół meczetu znajdowały się biblioteki, szkoły, łaźnie, szpital, cmentarz i jadłodajnia dla ubogich. Sinan był mistrzem architektury swoich czasów. To on jest autorem słynnej w Edirne tureckiej łaźni – Sokullu Hamami – z której można korzystać do dzisiaj.

Na trasie zobaczymy też ogromną synagogę, która jest symbolem żyjącej tu dawniej wspólnoty żydowskiej. Budowla została wzniesiona po pożarze w 1905 r., który strawił 13 istniejących wtedy bożnic. Budynek został wybudowany na wzór Synagogi Tempelgasse w Wiedniu. Przed I wojną światową w mieście zarejestrowanych było ok. 28 tysięcy Żydów, ale po wojnie większość przeniosła się do Stambułu lub Izraela. W rezultacie diaspora żydowska zanikała, synagoga stopniowo pustoszała i ostatecznie została zamknięta w 1983 r. Po przeprowadzonej renowacji synagoga została ponownie otwarta w roku 2015.

Kolejnym etapem naszej podróży będzie Stambuł, największe tureckie miasto z prawie 14 mln mieszkańców. To centrum ekonomiczne, kulturalne i historyczne kraju, a ponadto miasto kosmopolityczne, łączące w sobie atmosferę współczesności i baśniowy klimat legend tysiąca i jednej nocy. Nadal odczuwalna jest potęga Stambułu z czasów Cesarstwa Bizantyńskiego, a później Imperium Osmańskiego. Kultura tych dwóch okresów silnie wpisała się w architekturę Stambułu.

Na początku pobytu w Stambule popłyniemy na wycieczkę statkiem po cieśnienie Bosfor. Miasto rozpościera na jej obu brzegach, a europejską część przecina wąska zatoka Złoty Róg. Morze wpisało się na stałe w charakter miasta, a w Stambule są nawet dwa: Morze Czarne i Morze Marmara, które łączą się w wodach Bosforu. Stambuł jest również jedynym na świecie miastem leżącym na 2 kontynentach (w Europie i Azji), a wodną granicą jest właśnie cieśnina Bosfor. Przyjrzymy się zapierającemu dech w piersiach widokowi miasta, którego panorama pełna jest strzelistych minaretów i gęstej zabudowy wysokich budynków, co jest dowodem rozwoju miasta i unaocznia historię sięgającą XVI w.

Zameldujemy się w naszym hotelu w Stambule, gdzie spędzimy kolejne dwie noce. Po zakwaterowaniu, będziemy mogli delektować się pyszną kolacją, którą zjemy w hotelu.

Dzień rozpoczniemy od zwiedzania Sultanahmet – starej klimatycznej dzielnicy Stambułu. To właśnie tutaj jest gąszcz egzotycznych bazarów i najznakomitszych zabytków.

Zaczniemy od placu Sultanahmet, który znajduje się w miejscu dawnego hipodromu w Konstantynopolu. W okresie rzymskim i bizantyńskim pełnił on rolę toru wyścigów konnych. Wyścigi nie były jedynie formą sportu, ale też okazją by zwykli mieszkańcy zobaczyli Cesarza. Rywalizujące drużyny były wspierane przez różne partie polityczne, tak więc były to również manifesty polityczne i religijne. Hipodrom miał ok. 450 m długości i 130 m szerokości i mógł pomieścić ok. 100 tysięcy widzów. Niestety, nie zachowały się jego zewnętrzne trybuny, ale nadal można podziwiać fragment ścian jego centralnej części. W tym miejscu stoi nadal kolumna przywieziona ze Świątyni Apollina w Delfach i egipski obelisk wzniesiony dla faraona Totmesa III, liczący ponad 3500 lat.

Ruszymy w stronę Błękitnego Meczetu, który jest głównym meczetem Stambułu i dzięki strzelistym minaretom i monumentalnym rozmiarom - najbardziej charakterystycznym symbolem miasta. Jego budowa trwała od 1609 do 1616 r. i zainicjowana była przez osmańskiego sułtana Ahmeda I. Oryginalna nazwa meczetu brzmi Sultanahmet Camii, lecz powszechnie przyjęto nazwę Błękitny Meczet od ponad 20 tys. niebieskich kafli zdobiących wnętrze budynku.

Po południu staniemy na dziedzińcu przepięknego Meczetu Sulejmana, wzniesionego przez Sinana, tego samego architekta, którego projekt meczetu oglądaliśmy 2 dni wcześniej w Edirne. Süleymaniye jest drugim co do wielkości meczetem w Stambule. Jest położony w klimatycznej zabytkowej części Stambułu, w której zwiedzimy m.in. rozległy Bazar Egipski, na którym mieszkańcy Stambułu robią zakupy i gdzie liczba turystów nie jest tak przytłaczająca, jak na sławnym Wielkim Bazarze zwanym też Krytym. Ostatnia część dnia to czas wolny na zwiedzanie lub zakupy.

Ten dzień będzie przeznaczony na zwiedzanie Stambułu we własnym zakresie. Polecamy wizytę w pałacu Topkapi, znanego na całym świecie pałacu sułtana Imperium Osmańskiego. Obiekt był domem sułtana, jego haremu, służby i niezliczonej liczby osób zajmujących się w Imperium Osmańskim administracją i zarządzaniem. Na terenie pałacu mieszkało ok. 5 tysięcy osób, więc stanowił on praktycznie odrębne miasto. Budowa pałacu została zapoczątkowana się w 1465 r. przez sułtana Mehmeta II, zdobywcę Stambułu. Jego następcy przyłączali do budowli kolejne pawilony, dlatego współcześnie kompleks zajmuje aż 70 tysięcy metrów kwadratowych.

Zwiedzanie pałacu Topkapi jest jak wejście do baśniowego świata tysiąca i jednej nocy. Można nadal wczuć się w atmosferę wytwornego życia sułtanów. Dodatkową atrakcją pałacu jest jego położenie na siedmiu wzgórzach, z widokiem na Bosfor i Złoty Róg. Należy pamiętać o zabraniu wierzchniego okrycia ramion.

Jeśli znajdziecie Państwo w walizce jeszcze trochę miejsca, być może warto zawitać na Kryty Bazar. Bazar zajmuje 200 tys. m² i pochodzi z 1461 r. Kiedyś sprzedawano tu przede wszystkim świeżo wypiekany chleb oraz owoce i warzywa. Obecnie Wielki Bazar to labirynt z tysiącami sklepików. Są tu magazyny, warsztaty, kantory wymiany walut, poczta, a także herbaciarnie i restauracje. Sprzedaje się wszystko, od wyrobów ze srebra po wyroby ze skóry, dywany, fajki wodne i antyki. Należy pamiętać jednak, że nie wszystko jest po okazyjnych cenach. Dbając o zasady handlu w tureckim stylu, należy zaproponować około połowę żądanej kwoty, a następnie negocjować do kwoty zadowalającej obie strony transakcji. 

Po południu mamy lot powrotny do Polski.